Search


Jan 11, 2014

Ringna Chartang



Kum 2014 Pathienni hmasa tak January 5 khan Hmar Christian Fellowship Delhi (HCFD) chawibiek inkhawmah thuhrilna chanvo an mi pek a. Hun a tepintĕr leiin ka’n buotsai dan anga fe thei loin banga sanapui inchekin a mi thruoi a, a tawp tienga ka hril tum tak hril hman loin ka siktan a. Ka lungril chun, “A poi nawh. Pulpit huopzau lem daih le rawl ri a tawp ruola bo el lona, DT le website hrang hrangah Part 1 le Part 2 a thre-in hril lem el ka tih” ka ta. Chuong ang chun, kum 2009 June laia ka lo ziek tah ‘Ringna’ ti chuh Part 1-a hmangin, ka thu hril tum tak chu Part-2 dingin ka ruohmang tah lem a nih.


Part-1

RINGNA

Crede ut intelligas (Believe that you may know)
- St. Anselm (1033-1109)

Intellige ut credas (Know that you may believe)
- Peter Abelard (1079-1142)

Kum za hma khan ei pi le puhaiin RINGNA ti trongkam hi an nei ngai naw a, an lo khawsa thei tho. An Pathien biek le tuta ei Pathien biek khom a pangngai tho a la nih. Ieng leia tuta ringna hi ei hringna tluka ngai poimawa ei satpui rak rak am ni tang a ta? Ringna thu tiem, ringna thlai chi, ringna chabi, ringna maicham, ringna meiser, ringna ram, ringna long, ringna mit, ringna bàn, ringna ralthuom, ringna hrat, ringna chau, ringna mawl, ringna thla, ringnaa khuolzin, ringna, ringna, ringna… Ei thunon chu ringna a nih. An leh, ringna ei ti hi ieng am a ni hrim a? Ieng leia a bo chun seramu ei thur ta naw am ning a ta? A umzie tak hrie hi mi ieng zat am um ei ta?

Kristien sakhuo tukvera inthoka thlir a, kristien inchuktirna hlam hmanga ei inkhi chun, mi tin, a chin a lien, hausa rethei, mi mawl mi var, a zo a vai nei thei le hmang thei ni si, Pathienin Ama le mihriem inzomna hrui le van ram kotkhar lut theina chabia ringna hi a hmang leia ei khukpui a nih ti hi a donna tawi tak niin ka hriet. Sienkhom, ringna le a bebawm hi a tam em leiin hi donna khom hi a umzie inril tak sîr hrang hranga inthoka thlirna ziek ding chun hrilfiena bupui ziek a la ngai ka ring. Hi artikul khom hi artikul dang anga ziek thlak zung zung ka tuma chu a bebawm a tam leiin lutna tieng tieng sui ding a lo intieng khup pei a, artikul pakhat chauha inchawi tawka rem khawm chu a harsa kher el. Tuta ka hung thur suok po khom hi eini hriet thiem thei zawng dinga ka ngai anga voi nga lai ka thrum tah hnung a ni a, ka ziek nuom hmun thuma threa hmun khat khom a ni phak nawh.

Chabi poimaw
Isu Krista chun Ama ringa baptisma chang chu sandam a ni ding thu le a ringnawtu chun thiemnaw a chang ding thu a hril a (Marka 16:16). Hnuoia a cheng sunga mi a sukdam taphot deuthaw kuomah “I ringna hi i dampui a nih” tiin a hril deuh zie bok a. A thilthawtheina kut sukchetu chu a dongtu ringna a nizie thu a hril nuom lei a nih. Kong danga hril chun, Pathiena inthoka luong suok malsawmna hnar zomna chu ringna dawt a nih. A puon hmawr chauh khom thema dam inring tlat nuhmei thi put chun damna a chang throt nghal a nih. Isu rongbawlna chanchin ei tiem chun, Ama ring nawtu khuo chun a thilthawtheina ra dong dingin lungril kot an hong nuom naw leiin thilmak a thawpek naw el a nih. Ringna chu Pathien le inzomna chabi poimaw a nih.

Hebrai 11:6 a chun ringna naw chun Pathien suklawm ruol a ni naw thu ei hmu a. Tirko Paula chun lunginsietna zara sandam ei ni thu le chu sandamna chu ringna hmanga ei dong thei thu a hril bakah ringna chu Pathien thilthlawnpek a ni thu a mi hril bok (Efesi 2:8). Ringtuin a ring chu a ring tak tak ngeizie hriet theina chu a thilthawa inthok a nizie Jakob chun a uor a, ringna hi thilthawin a zui naw chun thil thi a ni thu a khekpui thung (Jakob 2:26). Hi thu hi kohran sunga khom ei fepui dan a khuongruol naw a, Roman Catholic le Protestant inkara chadan inthuk tak siemtu a nih. Ringna lei chauha thiemchang ei ni thu uortu Martin Luther trong invetin Jakob lekhathon hi “Bupawl lekhathon” (Epistle of Straw) a ti hiel a, Baibul bua inthrangtir lo khom a nuom hiel a nih. Hi hi Jakob thukhawchang a man fie naw lei a nih. Jakob-in a hril tum tak chu ringtu indik le ringtu tehlem hriet theina chu an ringzie thilthawa an inlangtir le inlangtir lo danah a nih. Ringtu inti chun ringtu a nizie a nungchang le thilthawin inlangtir a ta, an langtir si naw chun ringtu tehlem mei mei a nizie a hril lem a nih. Chu chu ringtu intihaiin inkhinaa ei hmang rop ding a ni hrim a nih.

Chun, ringna hi Baibul inlet sukharsatu laia pakhat khom a ni bok. Hi hi Baibul inlet sin ka tran hnunga ka hmu suok ve chauh a nih. Entirnan, Galati 2:16 Filipi 3:9 hi Version tam lemah “faith in Christ” tia an inlet a ni laiin King James Version chun “faith of Christ” tiin a sie leiin ringna hril fie dan thuah inselna tawp lo a cho suok a nih. Krista ei ringna amanih, Kristaa ringna ei innghat (faith in Christ) umzie le Krista ringna (faith of Christ) ti chu thil danglam daih a ni leiin, KJV inlet dan anga hril fie pawlhai chun mihriemin ei ringna ni loin Isu ringna chu Pathien suklawmtu a ni leiin, chu ringna intrawmpuitu ni poimawzie chu an hril uor. Chu khêla fe threnkhat chun ringna chu lunginsietna thilpek a ni leiin peka umhai chauh naw chun nuom thua pawng ring ngot thei a ni naw thu an inchuktir bok. Chu thu chu hi artikula hin ei chai hman naw ding a ni leiin hun remchanga bi dingin la khêk ei tih.

Hmu thei lo hmu chiengna
Hebrai 11:1 a chun ringna chu thil beiseia chiengna le la hmu lo thil hriet chiengna tiin a hril fie a. Chu chu la them phak lo le la hmu phak lo, sienkhom a um ngei tia hrila um chu awi a, pom a, chu taka innghat hmakna chu a nih. Hi thu hi Delhi Version-a footnote-ah hrilfiena kan sie bakah a hranin artikul ‘Hupostasis’ ti February 21, 2004 khan Delhi Thurawna insuo dingin ka ziek tah nghe nghe. Rom 8:24-25 a chun, “Beiseina leia sandam ei ni a, sienkhom hmu tah zing beisei chu beiseina a ni nawh. Hmu tah zing chu tuin am a la beisei zing ding. Ei la hmu naw ei beisei chun ei nghak fan fan hlak a nih” tiin Tirko Paula chun beiseina le ringna chu tangka mai hni angin a hril. Chun, ama bokin, “Hmu thei hin a mi thruoi naw a, ringnain a mi thruoi lem a nih” (2 Kor 5:7) a ti bakah hmu thei thil chu bo el ding a ni a, hmu thei lo thil ruok chu chatuon dai ropuina a ni thu a hril bok (4:16-18). Hi lei tak hin Hebrai lekhathon ziektu chun Mosie ringna thu a hrilnaah, “Hmu thei lo chu a hmu leiin sel takin a tuor a” (11:27) a lo ti a nih.

Ringna formula, hmu thei lo hmu thei ni tlat bok si chu mihriem thil sut dan pangngai chun thil inkawkal tak a nih. Chu chu a nih a makna le dangdaina chuh. Chu chun mihriem hin mit pahnih, taksa mit le thlarau mit, kong danga hril chun puo tieng mit le sungril mit ei nei thu chieng takin a mi hril. Taksa mita hmu thei lo, sungril mit chauha hmu chieng thei thil a um thu le taksa khawvel le thlarau khawvel a um thu a mi hril sa bok a nih. Chu khawvel pahnihai chu tangka hmai hni anga thil inzom tlat an ni leiin thre hrang tum chu thutak hnawl tumna ang a nih. Peter lekhathona chun a lunginsietna ropui tak leia Pathienin mithi laia inthoka Isu Krista a keithona zarin, hmu lo khoma Ama ringtuhai chu beiseina hring nei dinga nun thar a pek thu dam, an sandamna buotsaia um tah chu ama an ringna leia Pathienin a thilthawtheinaa a hum tlat thu dam le ringna ra, sandamna chu an hmu mek leia hlimna hril seng lo khopa nasaa an sip thu dam a hril a (I Pet 1:3-9). Hi taka hin lunginsietna, sandamna, ringna, beiseina le hlimna ei ti hai hi thil intringmit le inzom tlat vong an ni thu ei hmu bok a nih.

Pei le puntir inkop
Ringna ei ti hi Pathienin a mi sandam theina dinga ama suklawmna dinga thil ei thawpek a ni nawh. Kros-a Isu Krista thina khan mihriem tu khom sandamna sin chu hlen zoin a um a, “A kin tah” tia hnena hlado a’n sam khan Pathienin a lunginsietna zara mihriem sandamna lampui a thlawn lieu lieua a buotsai chu kumkhuoa dinga zo fel a ni tah. Mi po po suol phurtu le an ta dinga thia thilthawtheinaa ropui taka keitho nawka um chu Isu a nih. Ama chauh chu Pathien lungsenna thawi dam theitu le mihriem chunga hremna tlung ding khom la kieng theitu a nih. Sandamtu che chu i ringna ni loin Krista thisen a nih. Kristaa chun hringna a um a, chu chu mihriemhai ta dinga hringna var a nih. Chu hringna var chu nei dinga Krista kuoma mi thruoitu chu ei ringna a nih. Kristain intlanna sin a thlawna a lo thaw zo tah chu dong dingin ringna chun Krista tieng a mi’n pantir a, a sandamna thilpek dong dingin kut a mi’n phartir a nih. Chu ringna chu iem a na?

Iengkim Siemtu Pathien pakhat chauh a um ti ring hin Baibula ringna a hril tak hi a kawk phak nawh. Ramhuoihai khomin chu chu an ring a, an hriet a, triin an inthin hlak (Jakob 2:19). Hnuoia Isu a leng lai khan rala inthok khoma tu am a nih ti hre nalh theihai chu ramhuoihai an ni a, anni soisa lo dingin an ngên chul hlak a ni khah. Pathien thu hriet hi a poimaw bek bek a, amiruokchu, hrietna ringota innghata ring si lo chu thil thlawn a nih. Hriet le ring kop a ngai. Hrietna chu ringna lampui mi’n pantirtu sirbi poimaw hmasa tak a nih. Ei ring ding chun ei ringna ding san hriet hmasak phot a ngai. Hi lei hin Tirko Paula chun, “Thu an hriet naw chun ieng tin am ring thei an ta? Thuhriltu um loin iengtin am hrieng an ta?....Ringna chu thu an ngaithlaka inthoka hung um a na, thu hrila um chu Isu Krista thu a nih” (Rom 10:14,17) tiin a lo hril a nih. A tontira Abelard thu hril ei tar lang Intellige ut credas (Know that you may believe) ti kha “I ring theina dingin hre (hmasa phot) rawh” tiin inlet inla; Anselm hril Crede ut intelligas (Believe that you may know) kha “I hriet theina dingin ring (hmasa phot) rawh” tiin inlet bok inla. Thu inkawkal hoi hle sien khom a ni nawh. Pathien ring ding chun a chanchin thra hriet hmasak phot a ngai thu le Pathien hre ding chun ring phot a ngai thu, ringna kailawna hraw ngei ngei ding sirbi poimaw pahnih hrilna a nih.

Thuthlung Thar huna ‘ringna’ ei hril hrim hrim hi Isu Kristaa intran le Isu Kristaa tawp vong a nih. Habakuk 2:4 a “Ringnaa mi fel chu hring a tih” ti thu Paulan Rom 1:17 a a hung tar lang hi thil thuhmun ni si, a kawk khom inang, sienkhom a hmangna inang chie lo a nih. Babulon sala intang Judahai, zawlneihai thu lo hril lawk ringa zawmtuhai chan ding Habakuk-in a hrilna a nih. Paula ruok chun Isu Krista ringtuhai chan ding a hrilna a ni daih thung. Isu ngeiin, “Kei hi lampui le thutak le hringna ka nih; keimaa fe naw chu tu khom Pa kuom an tlung ngai nawh. Kei mi hrie ni unla chu ka Pa khom hrieng in tih. Tu hin chu in hriet tah a, ama khom in hmu ta bok” tiin a zirtirhai a hril a ni kha. Filip ruok chu a la chieng naw fan leiin, “Tu khom a mi hmu chu Pa hmu a nih. Ieng leia Pa chu mi’n hmutir rawh i la ti rop? Kei Paah ka um a, Pa keimaaha a um ti hi in ring naw a ni?” (John 14:1-14) tiin a kawk-zil a nih. Pathienin fela a ruothai chu a tirh Isu Krista ringtuhai chauh an nih.

Ringna le a bebawm hi a tam êm êm a, hril zo seng chi khom a ni nawh. A ieng zawng khomin hril hril inla, a thu inthlungna ban chu Pathienin Isu Krista hmanga a lunginsietna zara a thlawna mihriem sandamna lampui a hung buotsai thu le ringnaa chu lampui chu hraw lo chun Edena suola lo tlu tah mihriem tu khom ta dingin sansuokna lampui dang a um der naw thuah a tawp vong a nih. Ringna hrim hrim Isua intran le tawp a ni naw chun a fuk naw vong.

Pei hlawk
Ringna ei ti hi pei le puntir inkop ang a nih. Negative side le positive side a nei a. A pei tieng (negative side) panga chun, sandamna dinga mania inringtawkna le mani thilthaw thrata innghatna po po pei thlak vong a, “Suol kop keima mihriema hin thil thra hrim a chêng nawh” (Rom 7:18) tia mani inhnawl fai thrak a phut. Isu ngeiin, “Tu khomin a mi zui nuom chun mani insie hmangin, ni tin a kros putin mi zui raw se” a ti a nih. Tlangval hausa, Dan zawm kima inngaiin sandamna chabi zonga Isu a hung pan trum khan, “Keimaah thil thra hrim a chêng nawh” ti nêkin, “Chuong po po chu ka tleirawl tîra inthokin ka zawm dap vong a nih” tiin mani inringzo tak le insuong takin a hril a, a Dan zawmna leiin Pathien hmaah thiem chang dinga inngaina a nei a, a tlak nawzie le mi suol a nizie a hmu thei nawh. Chu chu Israel thla, a hnunga Juda mi hung intihai ngirhmun a ni tlangpui. Insie ruok thrak a, a nei po po pasiehai kuomah pe a, ama zui dinga Isun a hang ti zet chun Juda tlangval hmel kha van innim angin a hung thûm el a nih (Marka 10:17-23).

Hi ei thil hril hi tu laia ‘tlak fai’ ei ti vet leh hin thil thuhmun a ni el thei. ‘A ni el thei’ ka tina san chu a thu kawk umzie a fie naw lei ni loin, a taka ei nuna ei phur suok dan le inmil lo a tam lei a nih. Tla fai dera inhril, “Kha hmaa chu chu kha kha khah ka ni ta nawh” tia inhril tam tak hi ei hang bel chieng a, ei zing thoa ei ek tum che thlak bak chu ieng khom einia inthoka tla hmu le hril ding a vang khop el. Isu lo hmuoktu le a ina intlungtirtu Zakai ruok kha chu a hnunga a chanchin pei ei hriet ta nawa chu, Luka rikawta inthoka ei hmu dan chun, a tla fai chieng khop el. Isu hung hmutu tlangval hausa ei hril tah leh khan a letling char an nih. Zakai chun a nei zatve pasiehai kuoma pe ding le tu thil khom indik lo taka a lakpek taphot chu a let lia rul dingin thu a thlung top el a nih. Ringnaa Isu pomtu tak tak inhrietna chu suol inhrietna, insirna le simna nei a, ieng kim chàn huoma Amaa an tluklut el hi a nih. Chu chu ringna formulaa hril chun ‘tlak hlawk, ruok hlawk, pei hlawk, kiem hlawk, inhmang hlawk’ ti ding ni awm tak a nih. Chu chu a nih “inhmang hlawkah ei tiem, tuorna lawmnan ei tiem” tia hlaa ei sak hlak hih. Tla fai si, sip liem bok si chu a taka hretu le changtu ni lo, bohmang mekhai ta ding chun thu inkawkal le invetthlak tak a nih. Ringnaa changtu ta ding ruok chun thilthawtheina a nih.

Belh hlawk
Belh tieng (positive side) a chun, Pathiena ringna neitu tak tak chun Krista thutak chu pomin a hlut hlak. Sandamnaa thruoi lut thei ringna (saving faith) neitu chun mani thratna le inringzonaa innghat loin, mi suolhai sandam le hum theitu um sun Isu tieng a ngha a, a bĕl hlak. Ringna neitu chun Baibula Krista nina, Pathien Naupa le Mihriem Naupa a nina puonga um, Pathien ni bok, Mihriem ni bok, felna tienga famkim, mi po po suol phura hemde a nina leia voi khat thia Pathien thil tum intlanna sin hlen suoktu, tlanna sin a hlen zoa Pathienin ropui taka a keitho le Pa chang tieng inthrunga chatuona Pathien le rorel le hun bi a kim phaa mihring le mithihai Roreltu dinga la hung nawk ding chu a thuphung el ni loin a tak takin a ringzo a, innghatna dingin a pom hmak hlak. Chu thutak chu a nih Pathien thu, Chanchin Thra ei ti tak hi a nih. Chu thutak ringtu, awitu le zawmtu chu ‘Pathien thu awi’, ringtu, kristien ei tihai hi an nih.

Ringna hlawk
Baibul (NIV) pumpuiah ‘ringna’ ti thu mal hi voi 268 ei hmu a, Thuthlung Hlui (TH)-ah voi 16 a’n lang a, chu lai chun ‘ringna’ (faith) ti tak ruok chu voi hni chauh hmang a ni a, a dang chu ‘trust’ (ringzo) le ‘believe’ (awi) tia hmang an ni a, sienkhom ‘ringna’ tia inlet vong a nih. Thuthlung Thar (TT) ah voi 252 hmang a ni a, a hmang inrim tak chu Tirko Paula a nih. Thilthawhai tiem sa loin, a lekhathona ringot khom voi 137 a hmang a, Hebrai lekhathon hi ama zieka ei pom lem chun voi 173 a hmang a nih. A hmang rawnna tak Rom lekhathonah voi 40 zet a hmang. Chuleiin, Rom lekhabu hi ‘Ringna Bu’ ti hming put tlak a nih.

TH huna ringna hung inlang tran hun chu Pathienin Abraham kuoma thu a thlunga inthokin a nih. “Abram chun LALPA chu a ring a, chu chu a felnaah a pompek a” (Gen 15:6) ti ei hmu a. Abraham inlang hma daih khan Pathien thu zawm mi, mi fel, Pathien mit tlung (Gen 6:8) Nova bakah Abel le Enok hming ei hmu a (Heb 11:4-7). Nova chun kum 120 tâl top mi nuizatbur hlaw khopin long a tuk tlut tlut a, tuiletah a sunghai leh an him pha a. Hebrai lekhathon ziektu khomin, “a ringna chun khawvel thiem naw a’n changtir a, ringna leia thiem inchangtirna rochungtu a lo ni tah” tiin sartifiket insang tak a pêk a nih.

Ringnaa mi huoisen lo fe tah hai, chung tienga inthoka sumpui anga mi’n huol veltu le mi thlirtuhai chanchin ei tiem chun, ringnaa kalchawituhai chu (a) Pathiena innghat mi, a thu zawm mi le a ditzawng thawtu (Luka 17:5); (aw) Antram mu tiet khom ni sien ringna hring neitu le damtea zung keia inthranglientirtu (Luka 17:6); (b) Krista sinthawa innghattu (Rom 5:1-11) (ch) Tuorna, hnawchêpna le hnengdena tuor fan fantu (d) Harsatna an tuok rawn po leh tuorsel deu deu mi (Rom 5: 3-5; Heb.11:1-40; Rom 8: 12-30, Gal. 3:10-13)); (e) hmu thei lo hma tieng hriet chiengna neia beisei taka pan trang trangtu (Heb. 11:1) le (f) chieng faka ringzona neia ngai sukngam hmaktu (John 20:29) an ni vong.

Ringna hlawk lo
Ringnaa sartifiket hmu sang tak ni hiel ding Abraham chu a nuhmei Sari ringna inphet leiin, ram tiem Kanan an lut hnung kum sawmah a che buoi a, chu buoina kakhawk chu voisun chen hin a la sosang pei a nih. Abraham kuoma Pathien thuthlung chu sukpuitling vat vat a nuomna luotah ama remruotna hmangin Sari chun a umpui Aigupta nunghak Hagar chu a pasal kuomah chi thlatu dingin a pek a. Nau a hung paia inthokin sul hnienghnar Hagar le sul thlaler Sari inkar thu chu a hung buoi nghal a. Ismail a hung pieng chun a thaipui nau ni ta lo chawk chu, a nu leh ina inthoka hnot dokin an um a. Kum sangli deuthaw liem tah hnung khom hin Abraham nau ve ve, a thaipui Sari thlahai le a hmei Hagar thlahai chun inchemhar an la ma nawh. Sari ringna telhelin Pathien remruot nghak loa ama lung tlukna a hmang khan khawvel a chokchawrawi hne khop el. Khawvelin buoina tam tak a tuokhai hi Pathien remruot nghak pei loa Sari anga mani lung tlukna zuia baw rok rok mihai thilthawin a kakhawk a ni nuom khop el.

Buoinain a mi nang pha leh ringtu tam tak ringna inphetin a chi-ai hlak. Ama an ring theina dinga Pathienin thilthawtheina mak tak sawm zet hmanga Faraw a hrem hnungin Israelhai chu Kanan ram panin an suok hum hum a, an hlimin an pheikhai khom a zâng. Amiruokchu, Tuipui Sen kamah Faraw le a sipai ruolin an hung nangching zet chun fiein an um a, “Aigupta rama khan thlan ding a um naw leia thlalera hin thi dinga i mi thruoi a lo ni maw!” tia chi-aiin, hani tlum tlumin Mosie an suosal mur mur el a nih. Ringna nghet nei, hmu thei lo hmutu Mosie ruok chun, “Tri naw ro. Ngir nghet unla, voisuna LALPAN sansuokna a hung intlunpek ding cheu hi thlir ringot ro. Voisuna Aigupta mi in hmuhai hi hmu nawk ta ngai naw ti niu. LALPAN dopek a ti cheu; ngaingam takin um trok trok ringot ro” tiin mipui chu a zâp dei a, ropui taka sansuokin an um tah hrim a nih. Ringtu inti seng seng si hi fiena ei tuok pha kâr a lo hla nuom khop el.

Chun, inthlakthlengna um lo ringna hi ringna trangkai lo, ra insuo ngai lo a nih. Chuong ang ringna chu Isu ngeiin grep kaupeng, ra insuo ve lo leh a tekhi a, “Tu khom keimaa um zing naw chu kau sat thlak angin an peihawn a, a hung vuoi a, an rùt khawm a, meiah an pei a, a kang hlak” a ti a nih. Ringtu indik tak chu fe suoka ra insuo ding le insuo zom pei dingin ama ngeiin a mi thlang thu a hril bok. Beiruol le kemping ei thaw changa piengthara inhril tam tak hai lai hin lung sukno zawng thu hmanga thu hriltuhai chil perin a deng thluk, huou huou thlarau chang, simna (repentance) le thu zawmna (obedience) thrang loa hmaithinghawnga ringna hmang tum pawl tam tak ei um a, chu chu ei thrangmawbawk laia pakhat a nih.

Baua ring, a hril chauha tlak tum, a taka thaw pei si lo ringna chu ringna thlawn le umzie bo a ni bok. Chuong ang mi, ringtu inti sihai chu an nih Isu unaupa Jakob-in “thilthawa suklang si loa ringna i nei dan chu mi’n entir la, keiin ringna ka nei a nih ti thilthawin inentir ka ti che” tia inkungfu dinga a cho tawl chuh (2:14-26).

Chun, ringnaa kal ei chawinaa hin ei pheikhai a’n ruol naw dingzie hre chiengtu Tirko Paula chun, “Ringnaa mi hrat naw chu a ngaidan inselpui kher loin, lawm lut el ro” (Rom 14:1) tiin infuina thu a ziek a. Mi pakhat ta dinga hriet thiem el thei kha mi hrat naw ta ding chun hriet thiem thei lo, a kalchawi sukbahlatu le a ringna sukphettu a ni theizie thu chieng takin a mi hril a nih. Fak le dawn le Sikpui Kut hmang thua inselna um rop khom hi chuong ang thil lei chu a nih. Pipu thil hrim hrim ban vong dinga inzirtirna indik lo an lo intu, tu chena ringtu tam tak ringna la zar buoi zing khom hi a nih. Ieng anga Pathien thu thra khom ni sien, tlanglam zaia ei sak chun Setan thuomhnawa ngai nghal pawl ringtu inti lai hin a tam lem ei ni ka ring. Chuleiin, mawlnaa innghat ringtu chun taksa le thlaraua a mawlna khel a tlung thei der nawh. Tlunga a’n ngai a ni chun ama le ama a’n hlèm a nih. Chuonga mani le mani inhlem, a thua hla tak tlung, a taka tlung phak si lo chu hmu ding ei tam.

Ringna infie
Tirko Paula chun, “Ringnaah in um le um naw inen chiengin, mani ngei infie hlak ro” tiin Korinth kohran kuomah a ziek a. Ringnaa an um le um naw infiena dinga a hril chu anniah Krista a um le um naw inen fie a nih. A um ti an hriet naw chun an ringna chu a lem chauh a nizie thu a hril nghal bok a nih (2 Kor 13:5).

An leh, ei ringna a hrat le hrat naw iengtin am fie thei ei ta? Peter-in tui chunga kea lawn Isu a hmu chun a lungphûr thutin, “Tui chunga i kuoma hung thu mi pe rawh” a ta, a pêk a, kein tui chunga chun Isu panin a fe ve el tah a. Sienkhom Isu hmel en zing loa thli le tuifawn a en phing leh a tri a, a pil tran tah a nih. Tritna, ringhlàna, beidongna le lungzingna hai hi ringna hmelma an nih. Chu chu ni tina buoina thlipui le harsatna tuifawn so buon buon chunga ringna longa intawl ringtuhai hin ei nun senga ei thil hmasuon zing a nih. Sienkhom, Peter chun santu dingin Isu ko nachang a hriet a, a hei ban nghal a, “Ringna tlawm, ieng dinga i ringhlel am a na?” ti pumin Iengkim Lalpa chun a sanhim tah a nih. Hi chanchina hin ringna umzie dam, ringna chu ienga innghat ding am a na ti dam, ringna hmelma le ringzona lungril sukphettu chu tritna a ni thu dam le sansuokna chu khaw laia inthoka hung am a ni a ti chieng takin ei hmu a nih.

Ni khat chu zirtirhaiin Isu kuomah, “Kan ringna mi sukpungpek rawh” (Lk 17:5) tiin an hni a. Chun, pa pakhatin Isu sukdam dinga a naupa, ramhuoi man a hung thruoi khan a ringna a’n sit leiin, “Ka ringhlàna hi mi hnèpêk rawh” (Mk 9:24) tiin a hni bok ti ei hmu a. Hienghai hin an hni fuk hle a nih. Ama chu ei ringna bulpui le sukfamkimtu a ni leiin Ama en tlata ringnaa ei intlansieknaah hma tieng pana sel taka tlan ding ei nih (Heb. 12:2). Thil dang po po neka ringtuhai hni rop ding chu ei ringna mi sukhratpek hi ni tlatin a’n lang. Chu ding chun ringna indik put a ngai. Ringna indik put ding chun Pathien thu hriet fie le hriet rawn a ngai. Mihriem hrietna khela Pathien thuruk inthukzie mi hril fie theitu chu Thlarau Thienghlim a nih. Ringna hi khawvel hnea ngamna (1 John 5:3), thiemchangna le Pathien le inremna (Rom 5:1), Pathien suklawm theina (Heb 11:6), Pathien felna inlangna (Rom 1:17), chatuon hringna nei theina (John 3:16) a nih. Chuleiin, khukpui naw ziezang ei ni nawh.

###

No comments :